ગાંધીધામ ટુડે, ન્યૂઝ : 12 જૂનના રોજ અમદાવાદમાં થયેલા એર ઈન્ડિયાના વિમાન દુર્ઘટનામાં એક ચોંકાવનારો ખુલાસો સામે આવ્યો છે, જેણે આ ઘટના પાછળના કારણો અંગે નવા પ્રશ્નો ઉભા કર્યા છે. ન્યૂઝ એજન્સી રોઈટર્સ અનુસાર, અમેરિકન અખબાર વોલ સ્ટ્રીટ જર્નલ (WSJ) એ એક સનસનાટીભર્યો અહેવાલ પ્રકાશિત કર્યો છે, જેમાં દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે વિમાનના કેપ્ટન સુમિત સભરવાલે એન્જિનને થતો ઈંધણનો પુરવઠો બંધ કરી દીધો હતો. આ ખુલાસો વિમાનના કોકપિટ વોઈસ રેકોર્ડિંગમાંથી થયો છે, જેણે સમગ્ર મામલાને એક નવો વળાંક આપ્યો છે.

કોકપિટ રેકોર્ડિંગનો ચોંકાવનારો સંવાદ

WSJ ના રિપોર્ટ અનુસાર, વિમાનના બે પાઇલટ્સ વચ્ચેની છેલ્લી વાતચીતનું કોકપિટ રેકોર્ડિંગ આ ઘટનાનું મુખ્ય પુરાવો છે. વોઇસ રેકોર્ડિંગમાં સ્પષ્ટપણે જાણવા મળ્યું છે કે બોઇંગ વિમાન ઉડાડી રહેલા કો-પાઇલટ ક્લાઇવ કુંદરે કેપ્ટન સુમિત સભરવાલને પૂછ્યું, “તમે ફ્યૂઅલ સ્વિચને ‘કટઓફ’ કેમ કરી?” આ પ્રશ્ન પૂછતી વખતે કો-પાઇલટ આશ્ચર્યચકિત અને ગભરાયેલા અવાજમાં હતા, જ્યારે કેપ્ટન સુમિત સભરવાલ કથિત રીતે શાંત દેખાતા હતા. આ વિરોધાભાસી પ્રતિક્રિયાઓ ઘટના સમયે કોકપિટમાં પ્રવર્તતી ગંભીર પરિસ્થિતિ તરફ નિર્દેશ કરે છે.

કેપ્ટન સુમિત સભરવાલ એર ઇન્ડિયાના એક સિનિયર પાઇલટ હતા અને તેમને 15,638 કલાક ઉડાનનો વિશાળ અનુભવ હતો. તેની સરખામણીમાં, કો-પાઇલટ ક્લાઇવ કુંદરને 3,403 કલાક ઉડાનનો અનુભવ હતો, જે દર્શાવે છે કે કેપ્ટનનો અનુભવ નોંધપાત્ર રીતે વધુ હતો. આવા અનુભવી પાઇલટ દ્વારા ઇંધણનો પુરવઠો બંધ કરવાનું કૃત્ય ઘણા સવાલો ઉભા કરે છે. શું તે કોઈ તકનીકી ખામીનો પ્રતિભાવ હતો? શું તે કોઈ ભૂલ હતી? કે પછી કોઈ અન્ય અણધારી પરિસ્થિતિ જવાબદાર હતી?

તપાસ અને સત્તાવાર પ્રતિક્રિયાનો અભાવ

વોલ સ્ટ્રીટ જર્નલે પોતાના રિપોર્ટમાં વિમાન દુર્ઘટનાની તપાસ કરનાર અમેરિકી અધિકારીઓની પ્રાથમિક તપાસથી પરિચિત લોકોને ટાંકીને આ માહિતી આપી છે. જોકે, આ રિપોર્ટ પર ભારતના એરક્રાફ્ટ એક્સિડન્ટ ઇન્વેસ્ટિગેશન બ્યૂરો (AAIB), નાગરિક ઉડ્ડયન મહાનિદેશાલય (DGCA), નાગરિક ઉડ્ડયન મંત્રાલય, બોઈંગ (વિમાન નિર્માતા) અથવા એર ઇન્ડિયા (ઓપરેટર) તરફથી હજુ સુધી કોઈ સત્તાવાર પ્રતિક્રિયા સામે આવી નથી. આ મૌન આ ખુલાસાની ગંભીરતામાં વધુ વધારો કરે છે.

સામાન્ય રીતે, આવી મોટી દુર્ઘટનાઓમાં, તપાસ એજન્સીઓ ઝડપથી પ્રાથમિક તારણો જાહેર કરતી હોય છે, ખાસ કરીને જ્યારે વિદેશી મીડિયા દ્વારા આવા સંવેદનશીલ દાવાઓ કરવામાં આવે. ભારતીય સત્તાવાળાઓની પ્રતિક્રિયાનો અભાવ એ સૂચવે છે કે કાં તો તેઓ આ રિપોર્ટની પુષ્ટિ કરવા માટે વધુ તપાસ કરી રહ્યા છે, અથવા તો તેઓ સંવેદનશીલ માહિતીને સાર્વજનિક કરતા પહેલા સંપૂર્ણ તપાસ પૂર્ણ કરવા માંગે છે.

સંભવિત કારણો અને ભવિષ્યની તપાસ

જો WSJ નો દાવો સાચો હોય, તો આ ઘટનાના સંભવિત કારણો ઘણા હોઈ શકે છે:

1. તકનીકી ખામીનો ખોટો પ્રતિભાવ: શક્ય છે કે કેપ્ટનને કોઈ તકનીકી ખામીનો અહેસાસ થયો હોય અને તેના પ્રતિભાવમાં તેમણે ઇંધણનો પુરવઠો બંધ કરી દીધો હોય, પરંતુ તે પ્રતિભાવ ખોટો સાબિત થયો હોય.
2. માનવીય ભૂલ: ઉડ્ડયનમાં અનુભવ હોવા છતાં, માનવીય ભૂલની સંભાવનાને નકારી શકાય નહીં. દબાણ હેઠળ લેવાયેલા નિર્ણયો કેટલીકવાર ગંભીર પરિણામો આપી શકે છે.
3. સંચારનો અભાવ: કેપ્ટન અને કો-પાઇલટ વચ્ચે સંચારનો અભાવ અથવા ગેરસમજ પણ આ નિર્ણય પાછળનું કારણ હોઈ શકે છે.
4. બાહ્ય પરિબળો: હવામાન, બર્ડ હિટ, કે અન્ય કોઈ બાહ્ય પરિબળને કારણે સર્જાયેલી કટોકટીમાં ખોટો નિર્ણય લેવાયો હોય.

આ ઘટનાની સંપૂર્ણ તપાસ AAIB દ્વારા કરવામાં આવી રહી છે, જે બ્લેક બોક્સ (ફ્લાઇટ ડેટા રેકોર્ડર અને કોકપિટ વોઇસ રેકોર્ડર) ના ડેટાનું વિશ્લેષણ કરશે. WSJ નો રિપોર્ટ કોકપિટ વોઇસ રેકોર્ડર પર આધારિત હોવાનું જણાય છે, જે તપાસ માટે અત્યંત મહત્વપૂર્ણ છે. આ તપાસમાં પાઇલટ્સની તાલીમ, માનસિક સ્થિતિ, વિમાનની જાળવણી અને એર ટ્રાફિક કંટ્રોલ (ATC) સાથેનો સંચાર જેવા તમામ પાસાઓની ઊંડાણપૂર્વક તપાસ કરવામાં આવશે.

આ ખુલાસો વિમાન દુર્ઘટનાની તપાસમાં એક મોટો વળાંક લાવ્યો છે અને તે આ દુર્ઘટના પાછળના સાચા કારણોને ઉજાગર કરવામાં મદદ કરશે તેવી અપેક્ષા છે. પીડિતોના પરિવારો અને સમગ્ર ઉડ્ડયન ઉદ્યોગ આ તપાસના અંતિમ પરિણામોની રાહ જોઈ રહ્યા છે, જેથી ભવિષ્યમાં આવી ઘટનાઓનું પુનરાવર્તન અટકાવી શકાય. ભારતીય સત્તાવાળાઓ દ્વારા સત્તાવાર પ્રતિક્રિયા અને તપાસના વધુ તારણો આગામી સમયમાં સામે આવશે તેવી અપેક્ષા છે.

‘તપાસ પહેલા જ પાયલટની ભૂલની વાત કરવી અયોગ્ય’ : પાયલટ યુનિયનનો વિરોધ

એર ઈન્ડિયા વિમાન દુર્ઘટના મામલે અમેરિકન તપાસ રિપોર્ટ આવ્યા બાદ વિવાદ તેજ થઈ રહ્યો છે. એક પાયલટ સંગઠને પાયલટ પર કરવામાં આવતા દોષારોપણને ‘ઉતાવળિયું અને બેજવાબદારી પૂર્વક’નું વર્તન જણાવ્યું. પાયલટ સંગઠનનું આ નિવેદન ત્યારે સામે આવ્યું છે, જ્યારે એક નવા અમેરિકન રિપોર્ટમાં કૉકપિટ રેકોર્ડિંગને ટાંકીને દાવો કરવામાં આવી રહ્યો છે કે, કેપ્ટને એન્જિનમાં ફ્યુલની સપ્લાઇ બંધ કરી દીધી હતી, જેના કારણે અકસ્માત સર્જાયો. 

ફ્યુલ સ્વિચ બંધ કરી દીધી?

વૉલ સ્ટ્રીટ જર્નલના અહેવાલ અનુસાર, બ્લેક બોક્સ રેકોર્ડિંગથી એ જાણકારી મળી છે કે, ઉડાન દરમિયાન કેપ્ટને એન્જિનની ફ્યુલ કંટ્રોલ સ્વિચ બંધ કરી દીધી હતી, જેનાથી વિમાને કામ કરવાનું બંધ કરી દીધું અને ગંભીર સ્થિતિ ઊભી થઈ હતી. 

પાયલટ સંગઠને કર્યો વિરોધ 

આ રિપોર્ટના સામે આવતાની સાથે જ ભારતીય પાયલટ સંગઠન ‘ફેડરેશન ઑફ ઈન્ડિયન પાયલટ્સ’ (FIP) એ સત્તાવાર નિવેદન જાહેર કરતા રિપોર્ટની ભાષા, નિષ્કર્ષ અને નિષ્પક્ષતા પર સવાલ ઊભા કર્યા છે. FIP ના અધ્યક્ષ કેપ્ટન સી. એસ, રંધાવાના નામથી જાહેર કરવામાં આવેલા નિવેદનમાં કહેવામાં આવ્યું કે, ‘પાયલટ પ્રતિનિઘિઓને તપાસ પ્રક્રિયામાંથી બહાર રાખવાને લઈને અમે ગંભીર અસંતોષ વ્યક્ત કર્યો છે. જે પ્રાથમિક રિપોર્ટ જાહેર કરવામાં આવ્યો છે, તે ન તો પૂરો છે અને ન નિષ્પક્ષ. તેમાં ફક્ત ગણતરીના કૉકપિટ ઓડિયોને તોડી-મરોડીને પાયલટની ક્ષમતા અને નિયત પર સવાલ કરવામાં આવી હ્યા છે, જે સંપૂર્ણ રીતે અયોગ્ય છે. પૂર્ણ, પારદર્શી અને ડેટા-આધારિત તપાસ પહેલાં કોઈના માથે પણ દોષનું ઠીકરૂ ફોડવું ન ફક્ત બેજવાબદારી છે પરંતુ, તેનાથી મૃતક અને પાયલટના પરિવાર અને સહકર્મીઓને પણ ભારે આઘાત પહોંચે છે. અમે મીડિયા અને અન્ય સંબંધિત સંસ્થાઓને અપીલ કરીએ છીએ કે, આંશિક તથ્યો પર આધારિત નેરેટિવથી બચો અને નિષ્પક્ષ પ્રક્રિયાનું સન્માન કરો.’

જણાવી દઈએ કે, અમદાવાદમાં એર ઈન્ડિયાનું જે વિમાન દુર્ઘટનાગ્રસ્ત થયું તેની કમાન 56 વર્ષીય પાયલ સુમિત સબ્બરવાલ અને ક્લાઇવ કુંદરના હાથમાં હતી. સુમિત પાસે કુલ 15,638 કલાકની ઉડાનનો અનુભવ હતો. વળી વિમાનના કો-પાયલટ 32 વર્ષીય ક્લાઇવ કુંદર પાસે કુલ 3,403 કલાકનો ઉડાન અનુભવ હતો.