ગાંધીધામ ટુડે, ન્યૂઝ : કચ્છના ગાંધીધામ અને આદિપુરમાં ઉભેલી અસંખ્ય જર્જરિત ઈમારતો સ્થાનિક નાગરિકો અને વહીવટી તંત્ર માટે એક ગંભીર પડકાર બની ગઈ છે. આ ઈમારતો રહેવાસીઓના જીવન અને સંપત્તિ માટે મોટો ખતરો ઉભો કરી રહી છે, અને તેમનું ભવિષ્ય શું હશે તે અંગે તાત્કાલિક ચર્ચા અને પગલાં લેવાની જરૂરિયાત છે.
જોખમમાં જીવતા નાગરિકો
ગાંધીધામ-આદિપુરમાં, ૧૫થી વધુ જર્જરિત ઈમારતો પર કોઈ કાર્યવાહી ન થતાં સ્થાનિકો માટે “મોત ઝળુંબી રહ્યું છે.” ભારતીય કાયદા અનુસાર, રાજ્યના બાંધકામ નિયમો (બિલ્ડિંગ બાયલોઝ) હેઠળ, જો કોઈ ઈમારત જર્જરિત હોય અને જાહેર સલામતી માટે જોખમી હોય, તો તેને ભયજનક જાહેર કરી શકાય છે. આ ઉપરાંત, ફેક્ટરીઝ એક્ટ, ૧૯૪૮ હેઠળ ઔદ્યોગિક ઈમારતો પણ નિયમિત નિરીક્ષણ હેઠળ આવે છે.
આવી ઈમારતો પાસે રહેતા કે વેપાર કરતા સ્થાનિકો ભારે ભય હેઠળ જીવી રહ્યા છે. તેઓ જણાવે છે કે, “અમારા વિસ્તારમાં ઘણી ઈમારતો એટલી જૂની છે કે દર વર્ષે વરસાદમાં પાણી નીતરે છે. ભૂકંપનો ભય પણ હંમેશા રહે છે.” આ ભય વાસ્તવિક છે. આદિપુરમાં ગત વર્ષે આવી જ એક ઈમારતનો કાટમાળ પડતા એક માસૂમ બાળકીનું કરુણ મોત નિપજ્યું હતું. આ ઘટના જર્જરિત ઈમારતોથી ઉદ્ભવતા ભયની ગંભીરતા દર્શાવે છે.
આડેધડ કાર્યવાહી અને અવરોધો
મહાનગરપાલિકાએ તાજેતરમાં આવી જોખમી ઈમારતોને નોટિસો પાઠવી હતી, પરંતુ તે પછી કોઈ નક્કર કાર્યવાહી કરવામાં આવી નથી. મનપાના સૂત્રોએ જણાવ્યું કે તેઓ જોખમી ઈમારતોની યાદી તૈયાર કરી રહ્યા છે. નિયમ મુજબ, જો કોઈ ઈમારત રિપેર ન થઈ શકે તો તેને તોડી પાડવાનો આદેશ આપવામાં આવે છે.
પરંતુ, આ પ્રક્રિયામાં અનેક અવરોધો છે. ભાડૂઆતો અને માલિકો વચ્ચેના વિવાદો, તેમજ આર્થિક મર્યાદાઓ આ પ્રક્રિયાને જટિલ બનાવે છે. ભાડૂઆત નિયંત્રણ કાયદા હેઠળ, જૂની ઈમારતોમાં રહેતા ભાડૂઆતોને બહાર કાઢવા પણ મુશ્કેલ હોય છે, જેના કારણે રિડેવલપમેન્ટમાં વિલંબ થાય છે.
ભવિષ્યના વિકલ્પો અને તાત્કાલિક જરૂરિયાત
ગાંધીધામ-આદિપુરની આ જોખમી ઈમારતોનું ભવિષ્ય મહાનગરપાલિકા, રાજ્ય સરકાર, અને રહેવાસીઓના સક્રિય સહકાર પર નિર્ભર છે. નિષ્ણાતોના મતે, આ ઈમારતોને બચાવવા માટે ત્રણ મુખ્ય વિકલ્પો છે:
- રિપેરિંગ: જો ઈમારતોની હાલત સુધારવા યોગ્ય હોય તો તેનું સમારકામ કરવું.
- રિડેવલપમેન્ટ: જૂની ઈમારતોને પાડીને તેના સ્થાને નવી, સુરક્ષિત બાંધકામો કરવા.
- સુરક્ષિત ડિમોલિશન: જો ઈમારતો રિપેર કે રિડેવલપમેન્ટ માટે અયોગ્ય હોય તો તેને સુરક્ષિત રીતે તોડી પાડવી.
૨૦૦૧ના ભૂકંપ બાદ ઘણી ઈમારતોનું નવીનીકરણ થયું હતું, જેમાંથી આદિપુરની ગાંધી સમાધિ એક ઉત્તમ ઉદાહરણ છે. ૧૯૯૮ના વાવાઝોડા અને ૨૦૦૧ના ભૂકંપ બાદ તેનું સફળતાપૂર્વક નવીનીકરણ કરવામાં આવ્યું હતું.
મહાનગરપાલિકા અને રાજ્ય સરકારે આ મુદ્દે તાત્કાલિક ધોરણે નિરીક્ષણ કરીને અસરકારક પગલાં લેવાની અત્યંત આવશ્યકતા છે. જો સમયસર પગલાં નહીં લેવાય, તો આ જર્જરિત ઈમારતો ગાંધીધામ-આદિપુરની સલામતી અને વિકાસ માટે મોટું જોખમ બની રહેશે.
