ગાંધીધામ ટુડે, ન્યૂઝ : ભારત સરકારે ૨૦૨૪-’૨૫ના ગાળામાં હાથ ધરેલા સ્વચ્છતા સર્વેક્ષણના આંકડા જાહેર કર્યા છે, જેમાં ગાંધીધામને રાષ્ટ્રીય સ્તરે 820 શહેરોમાંથી 214મું અને રાજ્ય સ્તરે 99મું સ્થાન મળ્યું છે. કચ્છના સ્તરે આ પ્રદર્શન સંતોષજનક હોઈ શકે છે, પરંતુ શહેર દ્વારા સ્વચ્છતા પાછળ કરવામાં આવી રહેલા મોટા ખર્ચની સામે આ સ્થાન ફીક્કું સાબિત થાય છે, તેવી લોકચર્ચાએ જોર પકડ્યું છે.
તાજેતરમાં મહાનગરપાલિકાનો દરજ્જો પ્રાપ્ત કરનાર ગાંધીધામ, જ્યારે સર્વેક્ષણ થયું ત્યારે નગરપાલિકા હતી. આ સર્વેક્ષણમાં જાહેર સ્થાનોની સ્વચ્છતા, સાર્વજનિક વોશરૂમની સફાઈ, માર્ગો અને ગલીઓમાં સ્વચ્છતા, કચરાનું ક્લેક્શન અને નિકાલ, જાહેરમાં શૌચ પર અંકુશ જેવા વિવિધ પેરામીટર્સને માપવામાં આવ્યા હતા. 50 હજારથી 3 લાખની વસ્તી ધરાવતા મધ્યમ કદના શહેરોની સૂચિમાં ગાંધીધામને 214મો ક્રમાંક મળ્યો છે, જ્યારે રાજ્ય સ્તરે 99મું સ્થાન હાંસલ થયું છે.
આંકડાઓ શું કહે છે?
સર્વેક્ષણના પ્રાપ્ત આંકડા મુજબ, ગાંધીધામે ડોર ટુ ડોર વેસ્ટ કલેક્શનમાં 76% ગુણ મેળવ્યા છે, જે સારો દેખાવ ગણી શકાય. જોકે, કચરાના સેગ્રીગેશન (વિભાજન) માટે માત્ર 29% ગુણ મળ્યા છે, જે સૂચવે છે કે ભીના અને સૂકા કચરાને અલગ કરવાની પ્રક્રિયામાં હજુ ઘણી સુધારાની જરૂર છે. વેસ્ટ જનરેશન અને પ્રક્રિયા માટે 99% ગુણ મળ્યા છે, જે કચરાના ઉત્પાદન અને તેના નિકાલની પદ્ધતિમાં સુધારાનો સંકેત આપે છે. ડમ્પિંગ સાઈટ માટે 79% અને રહેણાંક વિસ્તારોમાં સ્વચ્છતા માટે 94% ગુણ પ્રાપ્ત થયા છે. માર્કેટ એરિયામાં સફાઈ માટે 88% અને વોટર બોડીઝની સ્વચ્છતા માટે 100% ગુણ મળ્યા છે, જે પ્રશંસનીય છે. જોકે, સાર્વજનિક શૌચાલયોની સ્વચ્છતા માટે માત્ર 33% ગુણ મળ્યા છે, જે એક મોટી ચિંતાનો વિષય છે અને તાત્કાલિક સુધારાની માંગ કરે છે.
ધરાતલ પરની વાસ્તવિકતા અને લોકચર્ચા:
આ સર્વેક્ષણના આંકડા અને ગાંધીધામની વાસ્તવિક પરિસ્થિતિ વચ્ચે મોટો તફાવત હોવાનું શહેરીજનો અનુભવી રહ્યા છે. ઘણા લોકો દલીલ કરી રહ્યા છે કે શહેરમાં ઠેર ઠેર ગંદકીના ગંજ જોવા મળે છે, ખુલ્લામાં કચરો ફેંકવામાં આવે છે અને સાર્વજનિક સ્થળોએ સ્વચ્છતાનો અભાવ સ્પષ્ટપણે દેખાય છે. આ પરિણામો આવ્યા બાદ લોકોમાંથી એવો સુર ઉઠવા પામ્યો છે કે, “કચ્છના સ્તરે ઉત્તમ દેખાવ, પણ ખર્ચાની સામે ફીક્કુ” છે. નગરપાલિકા અને હવે મહાનગરપાલિકા દ્વારા સ્વચ્છતા પાછળ લાખો રૂપિયાનો ખર્ચ કરવામાં આવે છે, પરંતુ તેનો પ્રત્યક્ષ લાભ જમીની સ્તરે જોવા મળતો નથી.
નિષ્ણાતો માને છે કે, આ પ્રકારના સર્વેક્ષણો શહેરને પોતાની ખામીઓ સુધારવા અને સ્વચ્છતાના લક્ષ્યાંકો હાંસલ કરવા માટે પ્રોત્સાહન આપે છે. જોકે, માત્ર આંકડાઓ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવાને બદલે, સત્તાવાળાઓએ વાસ્તવિક સુધારાઓ પર ધ્યાન આપવું જોઈએ. કચરાના સઘન સંગ્રહ, યોગ્ય નિકાલ પ્રણાલી, અને નાગરિકોમાં સ્વચ્છતા પ્રત્યે જાગૃતિ લાવવા માટેના પ્રયાસો વધુ સઘન બનાવવા જરૂરી છે. ખાસ કરીને સાર્વજનિક શૌચાલયોની દયનીય સ્થિતિ અને કચરાના સેગ્રીગેશનમાં નિષ્ફળતા જેવા મુદ્દાઓ પર તાત્કાલિક ધ્યાન આપવાની જરૂર છે.
આ પરિણામો ગાંધીધામ મહાનગરપાલિકા માટે એક પડકાર અને તક બંને સમાન છે. આગામી સમયમાં સ્વચ્છતાની દિશામાં કેવા પગલાં લેવાય છે અને લોકોની અપેક્ષાઓ કેટલી સંતોષાય છે, તે જોવું રસપ્રદ રહેશે.
