ગાંધીધામ ટુડે, ન્યૂઝ : ભારત સરકારે ડિજિટલ કન્ટેન્ટ પ્લેટફોર્મ્સ પર કડક વલણ અપનાવીને એક મોટો નિર્ણય લીધો છે. માહિતી અને પ્રસારણ મંત્રાલયે 25 OTT (ઓવર-ધ-ટોપ) પ્લેટફોર્મ્સ અને તેમની સંબંધિત વેબસાઇટ્સ પર તાત્કાલિક પ્રતિબંધ લાદવાનો આદેશ આપ્યો છે. આ પ્લેટફોર્મ્સ પર “સોફ્ટ પોર્ન” અને આપત્તિજનક ડિજિટલ કન્ટેન્ટ પ્રસારિત કરવાનો આરોપ છે. આ કાર્યવાહી માહિતી ટેકનોલોજી અધિનિયમ, 2000 (IT Act, 2000) અને આઈટી નિયમો, 2021 (Intermediary Guidelines and Digital Media Ethics Code) હેઠળ કરવામાં આવી છે.
પ્રતિબંધિત પ્લેટફોર્મ્સની યાદી
જે 25 OTT એપ્સ અને વેબસાઇટ્સ પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો છે તેમાં જાણીતા નામો જેવા કે Ullu, ALTT, Desiflix, અને Big Shots નો સમાવેશ થાય છે. આ ઉપરાંત અન્ય પ્લેટફોર્મ્સ જેવા કે Boomex, Navarasa Lite, Gulab App, Kangan App, Bull App, Jalva App, Wow Entertainment, Look Entertainment, Hitprime, Feneo, ShowX, Sol Talkies, Adda TV, HotX VIP, Hulchul App, MoodX, NeonX VIP, Fugi, Mojflix, અને Triflicks પણ આ યાદીમાં સામેલ છે.
સરકારની કાર્યવાહી પાછળનો હેતુ
સરકારના આ નિર્ણય પાછળનો મુખ્ય હેતુ ગેરકાયદેસર, આપત્તિજનક અને અશ્લીલ કન્ટેન્ટના પ્રસારણને રોકવાનો છે. છેલ્લા કેટલાક સમયથી આવા OTT પ્લેટફોર્મ્સ પર વાંધાજનક કન્ટેન્ટની ફરિયાદો વધી રહી હતી. આ કન્ટેન્ટ સામાજિક મૂલ્યો અને નૈતિકતાનું ઉલ્લંઘન કરતું હોવાથી અને યુવાનો પર તેની નકારાત્મક અસર થતી હોવાથી સરકાર દ્વારા આ કડક પગલાં લેવામાં આવ્યા છે.
માહિતી અને પ્રસારણ મંત્રાલયે ઇન્ટરનેટ સેવા પ્રદાતાઓ (ISPs) ને સ્પષ્ટ નિર્દેશો જારી કર્યા છે કે આ વેબસાઇટ્સ અને એપ્લિકેશન્સને ભારતમાં જનતા માટે તાત્કાલિક બ્લોક કરવામાં આવે. આ સુનિશ્ચિત કરશે કે ભારતમાં કોઈપણ વ્યક્તિ આ પ્લેટફોર્મ્સ પર ઉપલબ્ધ કન્ટેન્ટને ઍક્સેસ કરી શકશે નહીં.
IT અધિનિયમ અને નિયમોની ભૂમિકા
આ કાર્યવાહી માહિતી ટેકનોલોજી અધિનિયમ, 2000 (IT Act, 2000) ની કલમો હેઠળ કરવામાં આવી છે, જે સરકારને ઇન્ટરનેટ પર ગેરકાયદેસર અને આપત્તિજનક કન્ટેન્ટને નિયંત્રિત કરવાની સત્તા આપે છે. આ ઉપરાંત, આઈટી નિયમો, 2021 (Intermediary Guidelines and Digital Media Ethics Code) પણ ડિજિટલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ્સ માટે માર્ગદર્શિકા અને નૈતિક સંહિતા સ્થાપિત કરે છે, જેનું પાલન કરવું ફરજિયાત છે. આ નિયમોનો ભંગ કરનાર પ્લેટફોર્મ્સ સામે કાર્યવાહી કરવામાં આવે છે.
ભવિષ્યમાં આવા કડક પગલાં ચાલુ રહેશે
સરકારના આ નિર્ણયથી એ સ્પષ્ટ થાય છે કે ડિજિટલ કન્ટેન્ટ પ્લેટફોર્મ્સ પર સરકારની નજર છે અને ભવિષ્યમાં પણ આવા પ્રકારના ગેરકાયદેસર અને આપત્તિજનક કન્ટેન્ટ પ્રસારિત કરનારા પ્લેટફોર્મ્સ સામે કડક કાર્યવાહી કરવામાં આવશે. આ પગલાં ડિજિટલ સ્પેસમાં સ્વચ્છ અને જવાબદાર કન્ટેન્ટને પ્રોત્સાહન આપશે તેવી અપેક્ષા છે. આ નિર્ણય ભારતમાં ડિજિટલ કન્ટેન્ટના નિયમન માટે એક મહત્વપૂર્ણ સીમાચિહ્નરૂપ સાબિત થશે.
આ કાર્યવાહી દેશમાં ડિજિટલ કન્ટેન્ટના વપરાશકર્તાઓની સુરક્ષા અને નૈતિકતા જાળવવા માટે સરકારની પ્રતિબદ્ધતા દર્શાવે છે. આનાથી અન્ય OTT પ્લેટફોર્મ્સને પણ કન્ટેન્ટની ગુણવત્તા અને જવાબદારી પ્રત્યે વધુ ગંભીર બનવાની ફરજ પડશે.
માર્ચમાં આ પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો હતો
માર્ચમાં, મંત્રાલયે અશ્લીલ અને અશ્લીલ સામગ્રી પ્રકાશિત કરવા બદલ 18 OTT પ્લેટફોર્મની 19 વેબસાઇટ્સ, 10 એપ્સ અને 57 સોશિયલ મીડિયા હેન્ડલ પર પણ પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો. આ OTT પ્લેટફોર્મ્સમાં ડ્રીમ્સ ફિલ્મ્સ, નિયોનએક્સ VIP, મૂડએક્સ, બેશરમ્સ, વૂવી, મોઝફ્લિક્સ, યાસ્મા, હન્ટર્સ, હોટ શોટ્સ VIP, ફુગી, અનકટ અડ્ડા, રેબિટ, ટ્રાઇ ફ્લિક્સ, એક્સ્ટ્રામૂડ, ચીકુફ્લિક્સ, એક્સ પ્રાઇમ, ન્યુફ્લિક્સ અને પ્રાઇમ પ્લેનો સમાવેશ થાય છે.
2020માં OTT પ્લેટફોર્મ્સે સ્વ-નિયમન કોડ બનાવ્યો
વર્ષ 2020માં નેટફ્લિક્સ, એમેઝોન પ્રાઇમ વીડિયો સહિત 15 OTT પ્લેટફોર્મ્સે સ્વ-નિયમન કોડ બનાવ્યો હતો. ઈન્ટરનેટ અને મોબાઈલ એસોસિયેશન ઓફ ઈન્ડિયા (IAMAI) એ કહ્યું હતું કે આ નિયમન સંહિતા વિવિધ વય જૂથોના લોકો માટે સામગ્રીના વિતરણ અને પ્રેક્ષકોને યોગ્ય સામગ્રી પ્રદાન કરવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરશે.
