ગાંધીધામ ટુડે, ન્યૂઝ : ગુજરાત સરકાર દ્વારા 2025માં જાહેર કરાયેલ 16મી એશિયાટિક સિંહ વસતિગણતરીના આંકડાઓ રાજ્ય માટે ગર્વની વાત છે. આ નવા આંકડાઓ મુજબ ગુજરાતમાં હાલ 891 એશિયાટિક સિંહ વસવાટ કરે છે, જે 2020ની ગણતરી કરતા નોંધપાત્ર વધારો છે. આ સાથે સિંહોના વસવાટ વિસ્તાર અને તેમના સંરક્ષણ માટેના પ્રયાસોમાં પણ મહત્વપૂર્ણ સુધારાઓ જોવા મળ્યા છે.
સિંહોની વસતિમાં વધારો અને વિસ્તારનું વિસ્તરણ
વિશેષ રીતે નોંધપાત્ર બાબત એ છે કે હવે એશિયાટિક સિંહો ગીરના પરંપરાગત વિસ્તારોની બહાર પણ જોવા મળે છે. આ વખતની ગણતરી 11 જિલ્લાઓમાં 35,000 ચોરસ કિમી વિસ્તારમાં હાથ ધરાઈ હતી. અમરેલી, જૂનાગઢ, ગીર સોમનાથ, ભાવનગર સહિત અન્ય જિલ્લાઓમાં પણ સિંહોની અવરજવર નોંધાઈ છે. વધુ વિસ્તારમાં વસવાટ કરવાથી માનવ-વન્યજીવ સંઘર્ષની શક્યતા વધી છે, જેને નિયંત્રિત કરવા માટે સરકાર નવી રીતો અપનાવી રહી છે.
ટેક્નોલોજી અને વૈજ્ઞાનિક અભિગમ
ગણતરી દરમિયાન ટેક્નોલોજીનો વ્યાપક ઉપયોગ થયો છે:
- GPS અને સેટેલાઈટ ઇમેજરી: સિંહોની અવરજવર અને વાસસ્થાનના ટ્રેકિંગ માટે.
- AI આધારિત સોફ્ટવેર અને મલ્ટી-એંગલ ફોટોગ્રાફી: દરેક સિંહની ઓળખ વધુ ચોકસાઈથી કરવા માટે.
- e-GujForest એપ અને GIS સોફ્ટવેર: રીઅલટાઈમ ડેટા એન્ટ્રી અને વિસ્તારના નકશા માટે ઉપયોગી.
- રેડિયો કોલરિંગ અને કેમેરા ટ્રેપ્સ: સિંહોની હરફર અને પ્રવૃત્તિઓ પર નજર રાખવા માટે.
ઈતિહાસ અને વૃદ્ધિનો ટ્રેન્ડ
1936માં માત્ર 287 સિંહોની વસતિથી શરૂ થયેલી ગણતરી આજે 891 સુધી પહોંચી છે. ખાસ કરીને છેલ્લાં બે દાયકા દરમિયાન વસતિમાં સતત વધારો થયો છે:
- 2015: 519 સિંહ
- 2020: 674 સિંહ
- 2025: 891 સિંહ
આ વૃદ્ધિ દર 28.87% જેટલો છે, જે સંરક્ષણ નીતિઓની સફળતાનું સ્પષ્ટ સૂચક છે.
પ્રોજેક્ટ લાયન 2047 અને સરકારની વચનબદ્ધતા
મુખ્યમંત્રી ભૂપેન્દ્ર પટેલના જણાવ્યા મુજબ “પ્રોજેક્ટ લાયન 2047” ગુજરાતના વન્યજીવ સંરક્ષણમાં ક્રાંતિ લાવશે. તેમણે ગુજરાતના લોકો અને વન વિભાગના કર્મચારીઓનો આહવાન કર્યો કે તેઓ સિંહોના સંરક્ષણમાં ભાગીદાર બને.
શિક્ષણ અને તાલીમ દ્વારા જાગૃતિ
ગણતરી દરમિયાન જુનાગઢ, ધારી અને ભાવનગરમાં વિશેષ તાલીમ શિબિરો યોજવામાં આવી. વન વિભાગના અધિકારીઓ અને 500થી વધુ સ્વયંસેવકો દ્વારા વિજ્ઞાનસહિત અભિગમ અપનાવાયો.
વિશ્વમાં માત્ર ગુજરાતના ગીર અને આસપાસના વિસ્તારોમાં જોવા મળતા એશિયાટિક સિંહ આજે ગુજરાત માટે માત્ર ગર્વનો વિષય નથી પણ એક વૈશ્વિક વારસો પણ છે. ભારતના રાષ્ટ્રિય પ્રતીક તરીકે સિંહની ઉપસ્થિતિ અને તેનો સંરક્ષણ મોડેલ વૈશ્વિક સ્તરે પણ આવકાર્ય અને અભ્યાસયોગ્ય બની રહ્યો છે. 2025ની વસતિગણતરી એ બતાવે છે કે જો રાજ્ય અને નાગરિકોએ મળીને પ્રયત્ન કર્યો તો સંરક્ષણમાં ચમત્કાર શક્ય છે.
