ગાંધીધામ ટુડે, ન્યૂઝ : રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા એટલે કે RBI એ વ્યાજ દર 6.5% થી ઘટાડીને 6.25% કર્યા છે. એટલે કે, લોન સસ્તી થશે અને તમારી EMI પણ ઓછી થશે. RBI ગવર્નર સંજય મલ્હોત્રાએ સવારે 10 વાગ્યે મોનેટરી પોલિસી કમિટી (MPC) માં લેવાયેલા નિર્ણયો વિશે માહિતી આપી.
5 વર્ષ પછી રેપો રેટમાં ઘટાડો
આરબીઆઈએ છેલ્લે મે 2020માં રેપો રેટમાં 0.40%નો ઘટાડો કર્યો હતો, જેનાથી તે 4% થયો હતો. જોકે, મે 2022માં, રિઝર્વ બેંકે વ્યાજ દરોમાં વધારો કરવાનું શરૂ કર્યું, જે મે 2023માં બંધ થઈ ગયું. આ સમયગાળા દરમિયાન રિઝર્વ બેંકે રેપો રેટમાં 2.50% વધારો કર્યો અને તેને 6.5% સુધી લઈ ગયા. આ રીતે 5 વર્ષ પછી રેપો રેટ ઘટાડવામાં આવ્યો છે.
આ વર્ષે GDP 6.4% રહેવાનો અંદાજ
- Q1: GDP વૃદ્ધિ દર 6.7% રહેવાનો અંદાજ
- Q2: 7% GDP વૃદ્ધિનો અંદાજ
- Q3: GDP વૃદ્ધિ દર 6.5% રહેવાનો અંદાજ
- Q4: 6.5% GDP વૃદ્ધિનો અંદાજ
- નાણાકીય વર્ષ 26 માં વાસ્તવિક GDP વૃદ્ધિ 6.7% રહેવાનો અંદાજ
- નાણાકીય વર્ષ 25 માં વાસ્તવિક GDP વૃદ્ધિ 6.4% રહેવાનો અંદાજ
ફુગાવા સામે લડવા માટે પોલિસી રેટ એક શક્તિશાળી સાધન છે
કોઈપણ કેન્દ્રીય બેંક પાસે પોલિસી રેટના રૂપમાં ફુગાવા સામે લડવા માટે એક શક્તિશાળી સાધન હોય છે. જ્યારે ફુગાવો ખૂબ ઊંચો હોય છે, ત્યારે કેન્દ્રીય બેંક પોલિસી રેટ વધારીને અર્થતંત્રમાં નાણાંનો પ્રવાહ ઘટાડવાનો પ્રયાસ કરે છે.
જો પોલિસી રેટ ઊંચો હશે તો બેંકોને સેન્ટ્રલ બેંક પાસેથી મળતી લોન મોંઘી થશે. બદલામાં બેંકો તેમના ગ્રાહકો માટે લોન મોંઘી બનાવે છે. આનાથી અર્થતંત્રમાં નાણાંનો પ્રવાહ ઓછો થાય છે. જ્યારે નાણાંનો પ્રવાહ ઘટે છે, ત્યારે માગ ઘટે છે અને ફુગાવો ઘટે છે.
તેવી જ રીતે જ્યારે અર્થતંત્ર ખરાબ તબક્કામાંથી પસાર થાય છે, ત્યારે પુનઃપ્રાપ્તિ માટે નાણાંનો પ્રવાહ વધારવાની જરૂર હોય છે. આવી સ્થિતિમાં કેન્દ્રીય બેંક પોલિસી રેટ ઘટાડે છે. આના કારણે, બેંકોને સેન્ટ્રલ બેંક પાસેથી મળતી લોન સસ્તી થાય છે અને ગ્રાહકોને પણ સસ્તા દરે લોન મળે છે.
જાણો ફુગાવાના આંકડા શું કહે છે?
1. ડિસેમ્બરમાં છૂટક ફુગાવો 5.22% હતો: ખાદ્ય ચીજો સસ્તી થવાને કારણે ડિસેમ્બરમાં છૂટક ફુગાવાનો દર 4 મહિનાના નીચલા સ્તરે 5.22% પર આવી ગયો. નવેમ્બરમાં ફુગાવાનો દર 5.48% હતો. ચાર મહિના પહેલા ઓગસ્ટમાં ફુગાવાનો દર 3.65% હતો. RBI ની ફુગાવાની શ્રેણી 2%-6% છે.
2. ડિસેમ્બરમાં જથ્થાબંધ ફુગાવો 3.36% હતો: ડિસેમ્બર મહિનામાં જથ્થાબંધ ફુગાવો વધીને 2.37% થયો. નવેમ્બરની શરૂઆતમાં તે 1.89% હતો. બટાકા, ડુંગળી, ઈંડા, માંસ, માછલી અને ફળોના જથ્થાબંધ ભાવમાં વધારો થયો છે. વાણિજ્ય અને ઉદ્યોગ મંત્રાલયે 14 જાન્યુઆરીએ આ આંકડા જાહેર કર્યા હતા.
ફુગાવા પર કેવી અસર પડે છે?
ફુગાવાનો સીધો સંબંધ ખરીદ શક્તિ સાથે છે. ઉદાહરણ તરીકે, જો ફુગાવાનો દર 6% છે, તો 100 રૂપિયાની કમાણી માત્ર 94 રૂપિયાની થશે. તેથી ફુગાવાને ધ્યાનમાં રાખીને જ રોકાણ કરવું જોઈએ. નહીંતર તમારા પૈસાની કિંમત ઘટી જશે.
ફુગાવો કેવી રીતે વધે છે અને ઘટે છે?
ફુગાવાનો વધારો અને ઘટાડો ઉત્પાદનની માગ અને પુરવઠા પર આધારિત છે. જો લોકો પાસે વધુ પૈસા હશે તો તેઓ વધુ વસ્તુઓ ખરીદશે. વધુ વસ્તુઓ ખરીદવાથી વસ્તુઓની માગ વધશે અને જો માગ પ્રમાણે પુરવઠો નહીં મળે તો આ વસ્તુઓની કિંમતમાં વધારો થશે.
આ રીતે બજાર ફુગાવા માટે સંવેદનશીલ બને છે. સરળ શબ્દોમાં કહીએ તો, નાણાંનો વધુ પડતો પ્રવાહ અથવા બજારમાં માલની અછત ફુગાવાનું કારણ બને છે. જ્યારે માગ ઓછી અને પુરવઠો વધુ હશે તો ફુગાવો ઓછો થશે.
ફુગાવો CPI દ્વારા નક્કી કરવામાં આવે છે
ગ્રાહક તરીકે, તમે અને હું છૂટક બજારમાંથી માલ ખરીદીએ છીએ. આને લગતી કિંમતોમાં ફેરફાર દર્શાવવાનું કામ કન્ઝ્યુમર પ્રાઇસ ઇન્ડેક્સ એટલે કે CPI દ્વારા કરવામાં આવે છે. CPI એ સામાન અને સેવાઓ માટે આપણે જે સરેરાશ કિંમત ચૂકવીએ છીએ તે માપે છે.
ક્રૂડ ઓઈલ, કોમોડિટીના ભાવ, ઉત્પાદિત ખર્ચ ઉપરાંત અન્ય ઘણી બાબતો છે જે છૂટક ફુગાવાના દરને નિર્ધારિત કરવામાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવે છે. લગભગ 300 વસ્તુઓ એવી છે કે જેના ભાવના આધારે છૂટક ફુગાવાનો દર નક્કી કરવામાં આવે છે.
